Δήμος Δομοκού με έδρα το Δομοκό: Στο οροπέδιο της ΄Ορθρυς

Ο Δήμος Δομοκού απλώνεται στο οροπέδιο της 'Ορθρυς και περιλαμβάνει τους πρώην Δήμους Δομοκού, Ξυνιάδος και Θεσσαλιώτιδος. Έχει 11.670 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2011.Έδρα του Δήμου είναι ο Δομοκός με σημαντικές κωμοπόλεις το Νέο Μοναστήρι και την Ξυνιάδα. το οροπέδιο βρίσκονται διασκορπισμένα πολλά κεφαλοχώρια (Ομβριακή, Άγιος Γεώργιος, Άγιος Στέφανος, Κορομηλιά, Μακρυρράχη, Μεταλλείο, Παναγιά, Περιβόλι, Αχλαδιά, Βούζι, Καρυές, Λεύκα, Μακρολίβαδο, Μαντασιά, Μελιταία, Νέα Μάκρυση, Νεοχώρι, Παλαμά, Πετρωτό, Πολυδένδρι, Πουρνάρι, Φιλιαδώνα, Θαυμακό, Εκκάρα, Αγραπιδιά, Βαρδαλή και Βελεσιώτες.

Οι κάτοικοι του Δήμου ασχολούνται κυρίως με την κτηνοτροφία (παραγωγή τυροκομικών προϊόντων όπως το γνωστό κατίκι Δομοκού) και με τη γεωργία (καλλιέργεια σιτηρών, αραβόσιτου, μηδικής, βαμβακιού, οπωροκηπευτικά, βιομηχανική ντομάτα και καλής ποιότητας όσπρια). Δυναμικά εξελίσσεται και η εκμετάλλευση των αμπελιών , με μονάδες εμφιάλωσης κρασιού και η καλλιέργεια των αρωματικών φυτών. Γενικά, το ιδιαίτερο μικροκλίμα του οροπεδίου της Όθρυς σε συνδυασμό με τη γονιμότητα του εδάφους παράγουν εξαιρετικής ποιότητας προϊόντα.  

Ο Δομοκός έδρα του Δήμου είναι κτισμένος αμφιθεατρικά, σε πανοραμική θέση, απ΄ όπου φαίνεται όλη η πεδιάδα της Αρχαίας Εστιώτιδας και Θεσσαλιώτιδας. Απέχει εξ ίσου 250 χλμ από την Αθήνα και από τη Θεσσαλονίκη. Πέντε λεπτά από την πλατεία του Δομοκού, ξεπροβάλλει μέσα από την ομίχλη σε πανοραμική θέση, το Μεσαιωνικό Φράγκικο Κάστρο, το οποίο διατηρείτε σε σχετικά καλή κατάσταση. Στα δυτικά του Κάστρου βρίσκονται ακόμα τμήματα απο τα Κυκλώπεια τείχη του Αρχαίου Κάστρου. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και παλαιό Δημοτικό Σχολείο Δομοκού, ένα διώροφο, λιθόκτιστο κτίσμα με δίκλινη κεραμοσκεπή στέγη και συμμετρικά τοποθετημένα ανοίγματα. Μην παραλείψετε να πείτε κρύο νερό από τη παλαιά δημοτική Βρύση. Ο Δομοκός διασχίζεται από την μια άκρη στην άλλη από ένα εμπορικό δρόμο γεμάτο καταστήματα και υπηρεσίες και καταλήγει στην γραφική πλατεία με τα καφενεία και τα τσιπουράδικα. Κάθε Παρασκευή στο παζάρι μπορείτε να αγοράσετε ντόπια προϊόντα κρασί, τσίπουρο,όσπρια, κηπευτικά, καρύδια και τυροκομικά προϊόντα. Γνωστή είναι και η εμποροπανήγυρη του Δομοκού που αρχίζει στις 21 Μαΐου διαρκεί έξι ημέρες.

Ιστορία

Αρχαίο Κάστρο Πρόερνας

Πλήθος αρχαιολογικών ευρημάτων φανερώνουν τη πανάρχαια ιστορία και τον πολιτισμό του τόπου από τη νεολιθική εποχή ακόμη. Επίσης, η περιοχή είχε σημαντική ιστορική και στρατηγική παρουσία στους ελληνιστικούς χρόνους. Η περιοχή  αποτελούσε το πέρασμα από τις πεδιάδες της Θεσσαλίας στη Λαμία (Ζητούνι). Τα χρόνια της Τουρκοκρατίας και της Εθνικής Αντίστασης στην περιοχή δόθηκαν αγώνες για την Ανεξαρτησία και την Ελευθερία με πολλά θύματα. Κάθε Τοπική Κοινότητα έχει να αναδείξει τη δική της μοναδική ιστορία.

Τα παρακάτω αρχαιολογικά ευρήματα και μνημεία που αξίζει να επισκεφτείτε μαρτυρούν την ιστορία του τόπου.

- Το Γυναικόκαστρο (αρχαία πόλη Πρόερνα) , στην Τοπική Κοινότητα >Νέου Μοναστήριου. Είναι προσβάσιμο και παρουσιάζει μεγάλο αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Η Πρόερνα των ιστορικών χρόνων οικοδομήθηκε επάνω στα ερείπια παλαιοτέρων οικισμών, οι οποίοι αναπτύχθηκαν στο γήλοφο «Ταψί». Στο χώρο του κάστρου τον Αύγουστο διοργανώνονται πολιτιστικές εκδηλώσες.

-Τους θολωτούς τάφους στη θέση «ΚΟΥΤΡΟΥΛΟΥ ΜΑΓΟΥΛΑ» στο Νέο Μοναστήρι. Σε έναν από τους μεγαλύτερους τεχνητούς λόφους της Ελλάδαςη αρχαιολογική σκαπάνη έφερε πρόσφατα στο φως  τάφους και ερείπια οικισμού ηλικίας 7.000 χρόνων. Εδώ μερικές εκατοντάδες άνθρωποι είχαν δημιουργήσει κατά τη Μέση Νεολιθική Περίοδο (περίπου 5800-5300 π.Χ.) μια κοινότητα όπου η συντονισμένη, συλλογική προσπάθεια των μελών της εντυπωσιάζει. Είχαν διαμορφώσει τον χώρο σε άνδηρα, είχαν κατασκευάσει μια σειρά από κυκλικούς τάφρους που περιέβαλλαν τον οικισμό και έχτιζαν ιδιαίτερα προσεγμένα σπίτια από πέτρα και πλιθιά, με πέτρινα υποστρώματα δαπέδων.

-Την Αρχαία πόλη Ξυνία ή Ξυνιάς. Ερείπια της βρίσκονται κοντά στο χωριό Κορομηλιά, στη νότια όχθη της τέως λίμνης Ξυνιάδος και πάνω σε βραχώδη νησίδα (Αραπονήσι). Το όνομά της, κατά τη μυθολογία, οφείλεται στις Ξυνίες Νύμφες, οι οποίες κατέβαιναν από τα γύρω όρη για να λουσθούν στα νερά της λίμνης. Στο ψηλότερο σημείο της νησίδας ήταν κτισμένη η ακρόπολη.

-Την αρχαία Μελιταία, μιας από τις σημαντικότερες πόλεις της Αχαΐας Φθιώτιδας εντοπίζεται στα ανατολικά της σύγχρονης ομώνυμης τοπικής κοινότητας, στους βόρειους πρόποδες της Όθρυος, πλησίον του μυθικού ποταμού Ενιπέως. Η Μελιταία άκμασε από τον 5ο αι. π.Χ. μέχρι και την Ρωμαϊκή εποχή.

-Την αρχαία πόλη Ερινεού. Ερείπια της σημαντικής πόλης του Αρχαίου Ερινεού, καθώς και μεγάλο μέρος των τειχών της Ακρόπολης σώζονται νότια της κοινότητας Πετρωτού. Από τα ερείπια του Αρχαίου Ερινεού οι Τούρκοι είχαν ονομάσει το Πετρωτό "Τσατμά", δηλαδή χαλάσματα.

Τον αρχαιολογικό χώρος «Νησί» στη Κορομηλιά Ξυνιάδας όπου σώζονται Κυκλώπεια Τείχη.

-Το Μοναστήρι της Αγίας Τριάδας με την αρχαία μαρμάρινη πλάκα, το τουρκικό μνημείο με την επιτύμβια στήλη στα Τουρκικά και Αραβικά σε ανάμνηση της μάχης του 1897.

-Την Ιερά Μονή Αγίου Στεφάνου όπου φυλάσσονται σημαντικά και σπάνια χειρόγραφα. Η μονή στη μακρά ιστορία έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ελληνική παιδεία και τα γράμματα.

-Το Μνημείο των 300 πεσόντων οπλαρχηγών του ’21 στην Ξυνιάδα το οποίο χρονολογείται στα 1832.

-Το μνημείο ηρώων στον Άγιο Στέφανο Κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής τη νύχτα της 1^ης προς 2 Ιουνίου 1943 το αρχηγείο του ΕΛΑΣ Δομοκου ανατίναξε την σήραγγα την ώρα που περνούσε Ιταλικό τρένο με στρατό και πυρομαχικά. Για αντίποινα οι Ιταλοί παρέλαβαν κρατούμενους από τις φυλακές της Λάρισας, τους μετέφεραν στον Άγιο Στέφανο όπου τους εκτέλεσαν.

-Τα Πανηγύρια στα γραφικά χωριά του οροπεδίου και τα παραδοσιακά έθιμα με τους χορούς κα στο Νέο Μοναστήρι τα έφεραν οι κάτοικοι από το τόπο καταγωγής τους το Μεγάλο Μοναστήρι κρατιούνται ζωντανά μέχρι σήμερα, όπως το "Κουρμπάνι» (σημαίνει θυσία) που γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 5 Ιουνίου την ημέρα της Αναλήψεως στο χώρο της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου

Ντιβιτζήδες (καμηλιέρηδες) και οι Καμήλες. Παραδοσιακό έθιμο παραπέμπει στην αρχαιότητα όπου μεταμφιεσμένοι οι άνθρωποι γιόρταζαν και τιμούσαν τον Θεό Διόνυσο με σάτιρες και χορούς σε «ξέφρενους» ρυθμούς. Ανήμερα την Πρωτοχρονιά αμέσως μετά την λειτουργία , οι ντιβιτζήδες, οι καμήλες και οι ντόπιοι οργανοπάιχτες ανοίγουν το χορό σε ένα ενιαίο κύκλο στη πλατεία του χωριού, όπου συμμετέχουν όλοι οι κάτοικοι χορεύοντας κυρίως ζωναράδικο και συγκαθιστό. Το γλέντι στην πλατεία ολοκληρώνεται αργά το απόγευμα με την μάχη των ντιβιτζίδων με τις καμήλες,

Ιαματικές Πηγές

Οι Ιαματικές Πηγές Δρανίστας - Καϊτσας: Τα Λουτρά λειτουργούν από την εποχή της Τουρκοκρατίας και βρίσκονται σε ένα πανέμορφο καταπράσινο φυσικό δάσος από δρυς, πέντε χλμ από τη Μακρυρράχη , δίπλα στην πανέμορφη τεχνητή Λίμνη Σμοκόβου. Τα νερά είναι αλκαλικά με θερμοκρασία 20C και πηγάζουν από υπερκείμενους ασβεστόλιθους. Λειτουργούν από 1 Ιουνίου έως την 15 Οκτωβρίου έκαστου έτους. Στον χώρο της Λουτρόπολης λειτουργούν τρία Ξενοδοχεία, ο "Δράνος", η "Θεσσαλία" και η "Λεμονιά". Για περισσότερες πληροφορίες απευθυνθείτε στο τηλ: 22320 93033 (περίοδο λειτουργίας).http://www.loutradranistas-kaitsas.gr/

-Ιαματικές Πηγές Εκκάρας: Βρίσκονται μεταξύ των οικισμών Εκκάρα και Γαβράκια. Στο σημείο αυτό αναβλύζουν σε τέσσερα σημεία υδροθειούχες πηγές, το νερό των οποίων αξιοποιούν οι κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής για υδροθεραπεία.

Ιστοσελίδα Δήμου Δομοκού: www.domokos.gr